کتاب گزیده لطائف الطوائف

«گزیده لطائف‌الطوائف» اثر مولانا فخرالدّین علی صفی (۹۳۹-۸۶۸ ه.ق) به اهتمام و بازبینی سید ابراهیم نبوی منتشر شده است. نبوی در مقدمه کتاب می‌گوید: ...لطایف از منظری دیگر نیز از ارزش‌هایی ویژه برخوردار است. از این منظر که این لطیفه‌ها گویای وضع زمانه‌اند و بیش از آنچه در تاریخ رسمی آمده است نمایانگر وضع واقعا موجود به شمار می‌روند. از این لطیفه‌ها می‌توان نشانه‌های زمان و مکان تاریخی را دریافت، به اخلاق و رفتار و ارزشهای اجتماعی واقف شد و منزلت واقعی و حقیقی طبقات اجتماعی را ارزیابی کرد. این لطایف به ما می‌گویند که واعظان و مشایخ و قاضیان و حاکمان چه منزلت واقعی نزد مردم داشته‌اند و طبقات تهیدست جامعه چگونه می‌زیسته‌اند. این لطایف تاریخ اجتماعی زمان خود را برای ما روایت می‌کنند و کلیشه‌ها (STEREOTYPE) ی اجتماعی را به ما معرفی می‌کنند. این لطایف اخلاق اقوام، اصناف و گروههای اجتماعی را برای ما واگو می‌کنند. و در پس این شناخت است که درمی‌یابیم چه نسبیت عجیب و غریبی در قضاوت تاریخی نهفته است. درمی‌یابیم که آنچه امروز در مورد گروهی و طبقه‌ای یا قومی کلیشه شده است سالها پیش چنین نبوده و اگر اندکی به شناخت تاریخی دست یابیم امکان آن را خواهیم داشت که علت تغییر کلیشه‌ها را دریابیم. از این روست که من معتقدم یکی از بکرترین و سالم‌ترین و ساده‌ترین راهها برای شناخت تاریخ اجتماعی این سرزمین - که در پس دیوار فولادی دروغ و فریب تاریخ‌نویسان نهان شده - شناخت و بررسی حکایاتی است که گاه از فرط تکرار به ضرب‌المثل بدل شده‌اند. نمونه‌ای از این حکایات را می‌خوانیم: یاد یار خسیس شخصی به خسیسی گفت: انگشترت را به من بده تا هرگاه به آن نگاه کنم یاد تو بیفتم و به این دلیل همیشه در یاد من باشی، گفت: هر وقت بخواهی که مرا به یادآوری، به این فکر کن که وقتی از فلان کس انگشتری خواستم، به من نداد.