بریده‌هایی از کتاب تمثیلات سیاسی - اجتماعی؛ جلد اول

وقتی می‌گوییم فلان کشور مستعمرهٔ آمریکاست، شاید به ذهن شما بیاید که بیمارستان‌هایش خراب است؛ جاده ندارد؛ مردمش بی‌سوادند؛ فقر و بی‌سوادی در آنجا بیداد می‌کند. نه! این استعمار، استعمار قدیم است. استعمار جدید این‌گونه نیست. استعمار نو این است که بیمارستان آن کشور مرتب باشد؛ خیابان‌هایش نظیف باشد؛ وضع غذایی و تحصیل و همهٔ اینها خوب باشد؛ حتی بی‌سواد هم در آن کشور نباشد؛ اما هرچه دارد برای آمریکا باشد؛ برای آن کشورِ استعمارگر باشد. پس استعمار یعنی جایی را «به نفع خود» آباد کردن؛ سربازش برای منافع آمریکا کشته بشود؛ بیمارستانش و همهٔ امکاناتش در جهت منافع آمریکا باشد. استعمار نو، این است. استعمار در «نتیجهٔ نهایی‌اش» دیده می‌شود.

شما چشمتان را ببندید، با گوشتان چیزی نمی‌توانید ببینید، یا با چشمتان چیزی نمی‌توانید بشنوید. درعین‌حال می‌بینید که چشم و گوش و دیگر اعضا هرکدام یار و مددکار یکدیگرند. چون یک قلب و یک مغز بر آنها حکومت می‌کند، و تحت لوای یک ولایت قرار دارند. تک‌ولایتی بودن، آنها را ـ با وجود همهٔ تفاوت‌هایی که دارند ـ با هم یگانه می‌کند. پس «تفاوت‌ها» موجب اختلاف نمی‌شود؛ چون وقتی از فرماندهی واحدی دستور می‌گیرند با هم متحد می‌شوند؛ با اینکه پُست‌هایشان فرق می‌کند.

تفرقه، مهترین ابزار صید شیطان لقمه و نان: شیطان هیچ راه و رخنه‌ای مطمئن‌تر و مؤثرتر از ایجاد جدایی بین انسان‌ها ندارد. هروقت می‌خواهد دو انسان را صید کند، اول آن دو را از هم جدا می‌کند. شما نیز هر وقت می‌خواهید نانی را مصرف کنید، اول لقمه‌لقمه‌اش می‌کنید تا از گلویتان پایین برود. تفرقه می‌اندازید در یک نان و آن را به سی چهل لقمه تقسیم می‌کنید و بعد هر لقمه‌ای را به دندان می‌دهید تا آن را بکوبد و له کند و بعد به شکلی که خودش می‌خواهد درمی‌آورد تا بتواند آن را ببلعد. قدم اولِ خوردن، تکه‌تکه کردن است. هرچیز را که نتوانستی تکه‌تکه کنی، نمی‌خوری. اگر برای شما گوشت بیاورند و هرچه تلاش کنی نتوانی آن را با دندان یا با دست تکه کنی، از خیرش می‌گذری و رهایش می‌کنی. شیطان اگر نتوانست جمعیتی را تکه‌تکه کند، مأیوس می‌شود و می‌رود.

در مؤسسه رازی برای اینکه بتوانند پادزهر درست کنند و سرم‌سازی کنند، مارها را تربیت می‌کنند و زهرشان را می‌گیرند. ماری را جلوی من آوردند و زهرش را به من نشان دادند. شاید کمتر از یک گرم بود. گفتند: این زهر برای کشتن هشتاد نفر کافی است!! آیهٔ یأس خواندن، مثل زهرمار است. یک قطره‌اش برای اینکه چهل نفر را از بین ببرد کافی است.

گاهی فاضلاب حمام آب را درست نمی‌کِشد و نمی‌بَرد؛ آب بالا می‌آید، و شما می‌گویید: «ما طاهر رفتیم به حمام و نجس برگشتیم». اگر در مسجد، «من» مطرح باشد یا سبقت گرفتن از همدیگر در کار باشد، مردم می‌گویند: «طاهر می‌آییم به این حمام و نجس برمی‌گردیم!». اگر در مسجد غیبت شد، اگر به یکدیگر ناروا و ناسزا گفتند، اگر در آن دعوا و بحث «من و ما» شد، مثل همان حمامی می‌شود که فاضلابش پُر شده و دیگر آب را نمی‌کشد.

در روز عزل بنی‌صدر در صحبت ۳ دقیقه‌ای که مرحوم رجایی آن را بین هیئت دولت توزیع کرده بود، گفته شد: «امت به تبعیت از امام در حال حرکت است. هرکس حرکت نکند، جا می‌ماند و امت وقتی به او نرسیده و می‌خواهد به او برسد، او را روی دست بلند می‌کند و روی سر می‌گذارد. وقتی به او رسید، نگاهش را از وی برمی‌گرداند، وقتی از آن گذشت، وی را پشت سر می‌اندازد و این امت در گذشته کسانی را روی سر گذاشته و بعد از عبور از آنها، ایشان را زیر پا نهاده است. در آینده هم کسانی را روی سر و زمانی زیر پا می‌گذارند و این از بی‌وفایی امت نیست؛ نتیجهٔ حرکت کردن امت و تعلق و وابستگی شخصیت‌هاست.»

در روز عزل بنی‌صدر در صحبت ۳ دقیقه‌ای که مرحوم رجایی آن را بین هیئت دولت توزیع کرده بود، گفته شد: «امت به تبعیت از امام در حال حرکت است. هرکس حرکت نکند، جا می‌ماند و امت وقتی به او نرسیده و می‌خواهد به او برسد، او را روی دست بلند می‌کند و روی سر می‌گذارد. وقتی به او رسید، نگاهش را از وی برمی‌گرداند، وقتی از آن گذشت، وی را پشت سر می‌اندازد و این امت در گذشته کسانی را روی سر گذاشته و بعد از عبور از آنها، ایشان را زیر پا نهاده است. در آینده هم کسانی را روی سر و زمانی زیر پا می‌گذارند و این از بی‌وفایی امت نیست؛ نتیجهٔ حرکت کردن امت و تعلق و وابستگی شخصیت‌هاست.»